امروز، 28 اردیبهشت ماه، مصادف با سالروز تولد شاعر، ریاضی دان و ستاره شناس شهیر ایرانی، حکیم عمر خیام است. حکیم عمر خیام نیشابوری، از حکما، ریاضی‌دانان و شاعران بزرگ ایران در اواخرقرن ٥ و اوایل قرن ٦ است که طرز بیان مسلک و فلسفه او تاثیر به سزایی در ادبیات فارسی به جای نهاده و میدان وسیعی برای جولان اندیشه دیگران فراهم کرده است.
گفته می شود که خیام در دانش ریاضی، چهار قرن از زمان خودش جلو بود؛ چون یافته هایش در جبر، بیشتر به عصر دکارت و پاسکال و نیوتن مربوط می شود تا زمان خودش و این است که باید وی را بزرگ ترین ریاضی دان تمدن اسلامی به شمار آورد. کتاب «جبر و مقابله» او اثر مهمی است که به چند زبان ترجمه شده است. هم چنین این مسئله هم مشهور است که خیام در هندسه به «اصل توازی» رسید. یعنی کشف کرد که از هر نقطه خارج از یک خط فقط می توان یک خط موازی با آن رسم کرد و در جبر هم موفق به طبقه بندی و حل معادله های درجه اول و دوم و سوم شد.
تقویم شمسی که امروزه از آن استفاده می کنیم حاصل تلاش های اوست؛ با این حال آن مهم ترین امری که از او آموخته ایم «دم را غنیمت شمردن» است. حکیمی که جز به مدد باده سنگینی بار تن را نمی توانست تحمل کند. زندگی و شاعرپیشگی او همچون بسیاری دیگر از بزرگان این سرزمین در ابهام مانده است. ما نخواسته ایم یاد آن دسته از اندیشمندان مان را که غیر از «ما» فکر می کرده اند را زنده نگه داریم. در این چند دهه که خواسته ایم که آنها را پس از قرن ها پنهان کاری و تجاهل بازشناسیم راه دشواری در پیش داشته ایم.
دریافت
دریافت